Zur aufrufenden Seite

 

LEWE LÄSER!
As wi vör söss Johrn de eersten ne'en Euro-Schiens in us Hannen hooln, is dat seker'n Barg Minschen foors upfullen: Up elkeen Schien köönt wie een Brügg bekieken; un dat is kien Tofall. De Brügg schall us wiesen: Kaamt in Europa tohoop! Gaht över de Brügg up de Minschen in de annern Länner to!
De Lüüd rund um us to schöölt wi nich den Rügg wiesen, geevt wi us de Hannen! - Jümmer woller ward de Brügg as een Teken ankäken, dat de Minschen vermahnen schall, kien Muer to boon, de se uteneen rieten doot.
As de amerikaanschen un engelschen Fleger 1948 un 1949 de Minschen in Westberlin wat to'n Eten brachen, dat se nich versmachten deen, weer foors dat Woort van de „Luftbrücke" fullen. De Maler Kirchner, Heckel un Schmidt-Rottluff hefft ehren Kring „Die Brücke" nöömt. Ok de Lüüd van de Kunst boot Brüggen van Minsch to Minsch. In männigeen Leed ward van „Brücken" sungen, de de enkelden Lüüd tohoopbringen schöölt. Bit 1991 harrn wi in Ollnborg in'e Gartenstraat de „Brücke der Nationen", een Huus, dat een Brügg slaan wull to Kunst, Kultur un Wetenschop guntsiet van us Land.
Brüggen to boon is jümmer beter as wecke in'n Dutt gahn to laten.

 

  Up'e Brugg funnen se to'nanner

VON BERND KOCH
Na de grode Brugg truck Leni un Geerd dat jummer wedder; ok an den Dag, as se uplest tohoop weern.
Annerndaags wull Geerd för 'n lange Tiet wiet wegfahren. Nu stunnen se dar, keeken över dat Water, se dachen an dat, wat vor jem leeg.
Se drucken sik de Hannen, se verstunnen sik, ahn vääl Wöör.
Suutje truck he Leni an sik.
Up disse Brugg harrn se sik ins funnen. Wo lang weern se sik al goot to.
Dat weer ins an enen Sommerdag. Leni weer noch 'n lüttje Deern. Se stund up de
Brugg un keek na 'n lüttjen Damper, de keem mit Musik unner de Brugg dör. He fahr blot dör de Haben. De Lüde wenken na de Brugg rup. Leni nehm ärn Hoot in de Hand un wenk ok mit ärn mojen Strohhoot; miteens seil de weg, de Wind harr em faat't. He flöög wiet över dat Water hen, bold na guntsiet De Wind tusel den Hoot. Suutje sack he dal. De Banner weihn achteran. Leni keek dar verbaast achter an.
Geerd seet in 'n Boot un angel. He weer noch 'n Jung. Den Hoot seeg he weihn, lä de Angel bisiet un wrigg gau achter den Hoot an.
He kunn em faten. Gau wrigg he toruch, leep up de Brugg. He wunner sik, dat Leni em nich in de Mööt keem. Wat harr se? He höör, se blarr. Den Hoot harr he doch, de weer blot bäten natt, de schall wol wedder drögen.
Leni stund an dat Gitter. Se harr den Hoot nakäken, harr schuddkoppt, harr sik dalbuckt un den Kopp dör dat Gitter stäken, un nu kreeg se den Kopp nich toruch; eerst weer se verbaast, nahst blarr se luuthals.
Geerd leep, wat he kunn. Bold seeg he, wat mit Leni weer. He begöösch är. Behott truck he, de Kopp keem free, bäten dreih he hen un her, bit he'n free harr. Leni höög sik, lach Geerd an, faat sin Hannen, druck se fast, darna lä se är Arms um sinen Hals, druck ärn Kopp an sinen.
Siet de Tiet weern se sik vun Harten goot.
Das Water raas unner jem, just so as de Tiet. Nu weern se al groot.
Wohen gung är Padd? Gungen se nu uteneen or bleev wat bestahn?
Geerd wull alleen wiet wegreisen, för 'n lange Tiet. Se bleev alleen toruch.
Se keken sik deepdenkern an. Wöör sik jummer 'n Brugg finnen, över de se tohoop kamen kunnen, ok na 'n lange Tiet?
 

  Woorden um bruggen te bouwen

VON GÜNTER KÜHN

Us kunnig Läsers werd faststellen, dat disse Titel
nich us Platt is, man ik denk, he is doch to verstahn. In't Jahr 1988 hebbt sik je fofftein Schrieverslü ut de Ems-Dollart-Region, dütsche un nederlandse Kant, in Assen (Nederland) tohoopfunnen un dat weer dat veerde Mal siet Bestahn van de DER.
"Streektaaldagen" sünd de Warkeldaag nöhmt wurrn. Dat Woort "Streektaal" meent Spraak ut een besunner Kuntrei (Region), wat nich bedüden deit, dat`n nich över Gren-

Een studdig Nadenken över Naverskontakten deit nödig - alltiet!

zen weg mit'nanner snacken kann un verstahn deit. Spraak as Brügg twüschen Minschen, de nix anners willt as mit är Schrieven, mit Literatur anner Minschen Lävenshülp to gäven, een Mit'nanner van Minschen verbätern to helpen.

 Een studdig Nadenken över Naverskontakten deit nödig - alltiet!

För mi sulben weer wichtig, anner Schrieverslü kennen to lehrn, man ik harr ok Mögelkeit, över den Töllerrand ruttokieken. Dat Tosamenarbeiden leep allerbest. Väle Texte in Lyrik un Prosa sünd bi'nannerkamen, un darwägen hebbt de Vörsitters van de Ems-Dollart-Region beslaten, een gemeensam Book ruttogäven. So sünd in dit Book dartig Schrievers verträ'en, elkeen mit eegen Platt-Klöör: in Drents, Grunnings, Gelders, Sallands, Twents Ostfreesch, Ollnborgisch

De Ems-Dollart- Region hebbt beslaten, een gemeensam Book ruttogäven

Dat Book is in de Provinz Drenthe druckt un in twee Veranstaltungen öffentlich vörstellt wurrn. In Assen weern alleen al dreehunnert Lü, Bewies för dat grode Intress.
So as de Titel al utseggen deit, dat Schrieverslü „mit Wöör Brüggen boon" willt un ok köönt för'n bäter Verstahn, is dat een Richt, de man studdig in't Oog holln schall as een Trä in de Tokumst.
 
De Rüganer seht ehr Eiland as Paradies an
De Insel Rügen is nu mit een modeern Bowark mit dat Festland verbunnen.
 
  VON HEINZ EDZARDS
Plattdüütsch twüschen Elv un Oder
is bet sowiet noch'n beten to kort kamen. Dat is daar awer noch an vele Stäen bestig to Huus. Vandagen is een paar Regen van Manfred Brummer, de in sien Artikel „Rügen un Hiddensse" in dat „Spiekerbook" von 2007 moi schrewen hett:
Rüganer leiwt ehr Insel
(Pommersch Platt) Wecker in de Saison up Rügen is, hett villicht sogor dat Glück, einen Rüganer kennentoliehren, so nennen sick nämlich de Inselbewahner dor. Dorüm möt gliek tauerst seggt warden, dat se hüt harmlos sünd. Früher allerdings hebben se vor keinen Striet schuugt; se sallen in olle Tieden mit'n Sauspieß in de Hand un'n lang'n Metz an de Siet in de Kark, tau Hochtieden un Gräwnnisse gähn sien un würden as ein „zenckisch folk" anseihn. Ein Oewerrest dorvon is de Schlachtruf, den se di entgegenbölken, wenn du ehr nich taupass büst: „Drei Worte genügen: Runter von Rügen!"
Rügen is Düütschlands gröttste Insel. Dat harr nienich an de Öffentlichkeit dringen dörft. So glöben nämlich jedes Jahr wedder dusende Lüüd, se passen dor ok noch rup, midden in' Sommer. Un dat is nich wohr ...
De Rüganer leiwen ehr Insel, un se hebben allen Grund dortau. Wenn Fritz Reuter meint, hier bi uns rundum musst dat Paradies lägen hebben, denn is Rügen ein Beweis dorför: de Kreidefelsen, oewer hunnert. Meter hoch, de wieden Wischen, Dörper, de sick an de Küst verstäken, Bäukenwälder bet ran an de Stränd'n.

Rüganer leeft ehr Eiland
(Ollnborger Platt)
Wer in'e Saison up Rügen is, hett amenn sogaar dat Glück, enen Rüganer kennentoleern. So nöömt sick de Bewahners van dat Eiland. Daarum mutt lieks toeerst seggt weern, dat se vandagen harmlos sünd.
Froher hefft se sick allerdings vor kien Striet schoot. Se schöölt in ole Tieden mit'n Swienspeet in'e Hand un'n langet Meß an'e Siet in'e Kark, to Höögs un Gräffnissen gähn wesen un wurrn as een „zenkisch folk" ankeken.

Een Öwerrest dr van is de Strietroop, den se di tomöötbölkt, wenn du ehr nich topaß büst: „Dree Wöör langt: Runner van Rügen!"
Rügen is Düütschlands gröttste Eiland. Dat. harrn all Lue nie nich waten drofft. So glöövt näämlik jedet Jahr Dusende van Lue, se paßt daar ok noch rup, midden in' n Sommer. Un dat is nich wahr...
De Rüganer leeft ehr Eiland, un se hefft allen Grund daarto. Wenn Fritz Reuter meent, hier bi us rundum moß dat Paradies legen hebben, denn is Rügen daar een Bewiesstück vor: De Kriedeküst, öwer hunnert Meter hooch, de wieden Wischen, Dörper, de sick an de Küst verstääkt, Bökenhölter bet ran an de Strännen.

 

  Den Togang free holen hett sik upleßd lohnt

VON INGE ZUR HORST

Ines dreiht den Breef in ehr fien'n Hannen van een up anner Siet. Von Alma. Gediegen. Se hört doch all poor Daag von eenanner. Nu 'n Breef?
Alma, Vadders Huushollersch, se is de gode Seel in 't Huus. Na ehr Mudders Dod hett se ehr hulpen den rechten Weg to finnen. Se versoch immer woller een Brürch twüschen ehr'n Vadder un ehr to boen.
Ehr Vadder toog sik mehr un mehr in sien Binnerst torürch, hento keem sien Dieskopp.
Den kenn se, dor weern se up glieken Weg miteenanner. Nageben füllt ehr beiden allto stuur. So jongleer Alma twüschen ehr, versoch den Togang free to holen. Liekers, af un an sture, stille Daag in 't Huus.
Ines lehr John kennen.
John ehr grote Leev. Een Amerikaner. Se arbeiden beide tohoop in 't Krankenhuus, he at junge Doktor. Ehr Leev behollen se för sik, woor nich geern up de Arbeitsstää sehn. Bi de eerst best Gelegenheit planen se tohoop een Praxis up 'n Lannen. Dat Bild stund ehr vor Ogen, dor stüürn se up to. Alma weer ehr Vertroote.

Januar Maand.
Up 'n Stutz asiget Glatties. Kien Chance för John. Sien Wagen van een anner Wagen rammpt, drück em gegen Boom. Just at se sik seker is, do Verlütt se em. Een Deel van em dreggt se unner ehr Hart, sien Kind.

Ehr Vadder in Brass. Een Kind van 'n farbigen Amerikaner. Hülp gifft he ehr nich, kickt över ehr henweg. Se hollt dat so nich vull. Mit twee Fründinnen treckt se tohoop in een Wahnung. De beiden Froen un Alma staht düchtig bi. Nehmt ehr so wat van ehr Sorgen. Denn de Dag, wor Johanna dor is, een kregel, gesunne Deern. De ward sowat at de Oogappel van de Froen, van all veer betuckert. Nüdlich is se, de Lüttje, blaue Ogen kiekt ut dat wat dunkle, von brune Locken umrahmte Gesicht.

Twee Johr later is Ines Oberschwester. So steiht se sik wat beter. Ehr Vadder lett ehr al`n ganz Sett Monat för Monat beten Geld tokamen. Tominnst dat hett Alma wunnen. Von em sülben hört se nix. Se seht sik nich. Ehr'n Dank will he nich. Nu - 'n Breef?

Ehr Vadder geev Alma Order. Dat Schrieben fallt em swoar. Sien Finger laat sik nich stüürn, bringt de Krankheit so mit sik. He much dat se kummt, mit dat Kind, Sonndag Namiddag to 'n Koffee, Hock halv veer. - Is sien Krankheit amenn slimmer, dat he nu ...?

Nä, dat harr Alma ehr seggt. Sonndag Namiddag. Klingeln höövt se nich. Ehr Vadder kummt ehr tomööt. He hollt sik risch, dat woll, doch Kummer un Sorg hebbt em tosett. Ines, mit Johanna up 'n Arm loopt up em to, mit halv Lachen un Weenen reekt se em de free'e Hand. De Deern weiharmt mit ehr'n lüttjen Blomenstruß na den olen Mann hen.
 
  MIEN GEDICHT
DE BRÜGGE
De Jungen kiekt vörut, de Ollen trügge un tüsken ähr de Brügge seiht faken beide nich
GERTRUD VAN DAM
(utsöcht van Inge zur Horst)

SEGGWIESEN

ÖVER BRÜGG
Wenn sien Woort een Brügg weer, dar gung ik nich över.
Wenn de Maand liggt up'n Rügg, geiht dat Water öyer'n Brügg.

Fründ in Noot, Fründ in Dood, Fründ achter'n Rügg, dat is'n faste Brügg.

De Voss un de Wulf lepen över de Brügg; de Wulf leep dröver, de Voss bleef trüch.
 

Zur aufrufenden Seite