Zur aufrufenden Seite

09.2007

LEWE  LÄSER!
Wat is „Heimat"?


Is mien Heimat Ollnborg, Düütschland off de EU?
Bit to dat „Johr Null" -1945 - weer ok in us Kuntrei hier in Ollnborg de „Heimat" för de meesten Lü de sülwige Oort, wor se geborn worrn sünd, wor se läben un arbeidt hebbt un wor se wohrschienlich ok starven sullen.
Vandaag is dat nich mer so. De Minsch in dat 21. Johr-hunnert - un ok al siet 1945 - hett „Heimat" nich mer bloots dor, wor he geboorn worrn is, nee - he kann in sien Läben sogor mer as bloots een Heimat hebben. Un väle Toreiste gifft dat nu ok bi us, de as Flüchtlinge, Utwannerte, Asylan­ten off van eehr Beruf her in Ollnborg un ümto hangen bläben sünd un dor nu ok heel geern läben doot.
To „Heimat" höört ok de Spraak - un wi wüllt up disse Siet ünnersöken, off Toreiste ok wat mit us tweede Spraak, de Heimat-spraak Plattdüütsch, wat anfangen köönt. In de grote EU worrn de „Regional- und Minderheitensprachen" vandaag hegt un plägt, sogor in een „Sprachen-Charta".
Dat mutt ok in Ollnborg mögelk wesen.


 

 

Een Familje ut Palermo läävt in Ollnborg

VON GÜNTER KÜHN

I Ik nöhm är Signorina Anto-nietta. As se mi up mien Pingeln de Döör upmaken dee, weer se an't wunnerwar-ken över mien Anliggen - een „Interview". Se verstunn, of-schonst se menen dee, se kunn nich so goot düütsch snacken. Dat se eers een Jahr in Ollnborg läven dee, darför weern äre Kenntnisse avers doch bannig goot. In'n Volks-hochschool-Kurs is se anhingen.
De Utspraak klung juxig. „Ah, das sein für eine gior-nale?" „Si, eine ...ja, für unsere hiesige Zeitung", weer mien Antwoort. Se weer nich bang, över äre Familie to vertelln.
Vadder, Mudder un een Broer weern al dree Jahr in Ollnborg. Mama är Broer weer toeers kamen, hett denn de annern Familjenmitglieder nakamen laten. De Grootollern läävt noch in Palermo/Sizilien.
Up de Fraag, of se denn för jümmers hier blieven wullen, kunn Signorina Antonietta bloots mit'n Smustergrienen antern.  Se weern hier tominnst tofrä'en n den MehrfamiljenWohnblock. Een Waschmaschin geev't, een Fernseher weer dar un ok een Fahrrad. Anto; nietta is van ärn Verlobten haalt wurrn, de lääv al siet nägen Jahr in'e Stadt.
He hett'n goden „Job" in'n „Ristorante". All Lü van de Familje hebbt een Arbeitsstä in een Ollnborger Bedriev un

Bi`t Inköpen hett'n bäten Möh, de rechetn Saken uttosöken

kriegt goot betahlt, den glieken Lohn as de Dütschen. Dat langt to'n Läven. Besun-ner Hülp dör den Bedriev gifft jüüst nich, man een Arbeitskolleg, een italienschen Landsmann, steiht as Dolmetscher praat. Vadder un Mudder hebbt noch grode Last mit de  dütsche Spraak. Anners versteiht man sik mit de Arbeitskollegen un ok mit de Navers in't Huus allerbest.
Bi't Inköpen hett'n bäten Möh, de rechten Saken uttosöken. Gottloff gifft't ja Waren, de'n van Huus her kennen deit. Anners sünd ok de Geschäftslü fründlik un helpen geern.
De Jüngste in'e Familje, Martino, hett dat an'n lichtsten. He ward in'e School akzepteert, hett unner de dütschen Jungs ok sien Frünnen, sunnerlik bi't Footballspälen.
Free'e Tiet in'e Familje ward mit Fernsehn, watmals ok mit Kinobesöök verbrocht, of man geiht allmit'nanner spazeern. In de Kark geiht'n ok. Bloots Martino hett dar nich so Vermaak an. Dar ward so vääl snackt, und dat intresseert em nich.
Wat de Lävensaart angeiht, much Mudder geern so läven as to Huus, in Palermo, „weil so intimo".
De jungen Lü sünd darbi, sik an dütsche Lävensaart to wennen. För de Urlaubstiet avers geiht't na Huus wägen „nostalgia". Is dar wat tägen to seggen?
Ik segg „mille grazie" an Antonietta un äre Familje.

 

Plattdüütsch un Naberspraak

VON HEINZ EDZARDS
V andagen maal eben röwer in't Saterland, in een Striepen Land an beide Si' en van de Sagter-Ems. Wi willt hapen, dat de Lüe daar ehr Seelterfreesk noch lange an't Lewen holen köönt. Hier ene Kostproov van disse wunnerbare ole Fresenspraaak. Se steiht in Margarethe Grossers lütt Geschicht „Sienke Koodiegel fertäld".
Seeltersk
Dät waas 1958, äs iek appe Waareld koom. Wät hiede iek foar'n bliede Bäidenstied. Uus Määme foond sun froaie Unnerkunft foar uus. In uus groote Ruum hieden wie so fuul Bott. Deeroun hieden wie wäil dägergoud Foutbaal spielje kuud, wan wie bloot aan häiwed hieden.
Uunweeder moakede uus rein goar niks uut. Wie hie­den ja altied'n Dak uur'e Kop. Deeges soangen Wellensittiche buppe uus. Do wieren so fluch bunt. Iek hääbe mie do insen stilkens bekieket, äs uus Määme nit inne waas.
Uus Määme hiede een goude Noose häiwed, sun goadelke Steede tou fienden. So-wät roate dät nit alle Deege!
Ollnborger Platt
Dat weer 1958, as ick up'e Welt keem. Wat harr ick för ene glückelk Kinnertiet. Use Moder fund so een moi Unnerkamen för us. In usen groden Ruum harrn wi so veel Bott. Daar harrn wi woll däägt goot Football in speien kunnt, wenn wi bloots enen harrn.
Een Aanwäär maakde us rein gaar nix ut. Wi harrn ja jümmer een Dack öwer'n Kopp. Daagsöwer sungen „Wellensittiche" öwer us. De weern so moi bunt. Ick heff mi de is stillken bekeken, as use Moder nich binnen weer.
Use Moder harr ene gode Nääs harrt, so ene kommodige Stäe to finnen. So wat geef dat nich all Dage!
 

 

Van Evergem na Grotenkneten

VON DETMAR DIRKS
Ingrid Scholz is een junge Froo, de mit ehren Mann Michael un ehre Kinner Lynn un Leon in Grotenkneten in'n Binsenweg to Huus is. Dat is dat rechte Woort: Se is in Gro­tenkneten to Huus, hier is se vör Anker gahn; hier hett se ehren Michael funnen, un just so ehre Arbeitsstäe un ehre Frünnen. As „Mudder Griepsch" is se besünners bi de jungen Familjen bekannt.
Dat för ehr de Weg na Grotenkneten wies, dat kunn bit to ehren veerteihnsten Geburtsdag nüms weten, se sülben eerst recht nich. Upwussen is Ingrid Scholz in dat Dörp Evergem bi Gent in Belgien; un Düütschland weer för ehr wiet weg. Alleen van de dütsche Spraak harr se in'e School een beten mitkrägen.
Man as se veerteihn Johr oolt weer, do hett dat „Schicksal" bi ehr toslaan. Siet 1974 geev dat twüschen ehr Dörp Evergem un Grotenkneten een Fründschop, un so keem Ingrid 1987 to'n eersten Maal in de Gemeen Grotenkneten. Se weer bi een Sommerfreetiet in Huntlosen dor mit bi. Düütschland keem ehr in'e Mööt.
In dat sülbige Johr in'n Ok-tobermaand föhr een Bus ut Grotenkneten na Evergem; Michael Scholz seet ok in dissen Bus. De beiden hefft sik kennen lehrt, un van de Tiet an kunn de een van den annern nich mehr laten. „Amor" sien Piel harr goot drapen. Ingrid stüür'n Barg Breefe na Grotenkneten, un Michael na Evergem. Faken steeg Ingrid in de Iesenbahn un steeg eerst woller ut, as de Tog in Grotenkneten ankamen weer. As Michael sinen Führerschien in'e Tasch harr, geev dat bloots enen Gedanken bi em: Mit'n Auto na Evergem!
Ingrid Scholz is een junge Moder ut Evergem bi Gent in Belgien. Se is nu in Grotenkneten In't Ollnborger Land tohuus.

Doch noch weer för Ingrid Evergem dat Tohuus. De School kunn se nich an'e Siet schuven, up'n Wiespahl stund: Abitur! Achteran hett se in Gent up dat lehrt, wat se al jümmers maken wull: Heipen, de lütten Jungs un Deerns up de Welt to bringen, un de jungen Mudders an'e Siet to stahn. - Aver 1994 weer dat denn doch so wiet, Ingrid un Michael kunnen de Ringe tuschen un ehren Kraam tohoopsmieten. De Deern ut Evergem wull nu in Grotenkneten Wuddeln slaan. Een beten stuur weer dat mit de Arbeitsstäe: Dat Pius-Hospital in Ollnborg wull se geern hebben, aver de Lüe van't Amt hefft dor för ehr ene hoge Süll timmert, keem se doch van't „Utland"!
Ingrid Scholz hett dat denn doch klor krägen: Se kunn in'n „Pius" ehr best Been na vörn setten. Siet
2004 hett se in Grotenkneten ehr egen Praxis. - In de eerste Tiet in Düütschland weer dor bi ehr noch een lütt Lengen na Evergem. Man nu is se heel un deel in Grotenkneten ankamen. Woll föhrt se geern 'n paarmaal in't Johr na Ever­gem un besöcht ehre Öllern, ehren Broer un de beste Frün-din. Aver ut Grotenkneten wegtrecken, dat geiht ehr nich döör'n Kopp. Dit Dörp is ehr an't Hart wussen.

 

 

MEDDAGS

Meddags, wenn de Sünn sik dörch de griesen Wulken quält, slarpt en Törkenmann de Straat langs, stiefbeent, woordloos un gediegen as en Parpendieckelstücken op un dal un woordloos slarpt he un gediegen, dröömt un dröömt in'n weeken Sünnschien, bet bloots Nevels över sünd. Meddags, wenn de Post kümmt un viellicht en Breef vun Izmir, geiht de Törkenmann na binnen, stiefbeent, woordlos un gediegen, un he drückt't fast in sien Hannen, föhlt un föhlt und driggt nu dar de ganze Sünn vun Izmir.

WALTRUD BRUHN
(Utsöcht van Günter Kühn)
 

 

KORT VERTELLT

Xenophobie: Dat Woort kummt ut de griechisch Spraak un bedüdd dat Bangwäsen för de Frömde allgemeen. Man betekend dar de bange Umgangswies tägenöver Minschen, de een frörnd dücht.

 

Finnland is villicht wiet weg - un doch dicht bi

VON HERMANN REENTS
De Düütsch-Finnische Gesellschaft (DFG) hett an de 10 000 Mitglieder, de Bezirksgruppe Ollnborg good 100. Mit Ollnborger Lü tosamen hett Gunn ut Helsinki dat Leit. Se hett allerbeste Kontakte to dat Generalkonsulat in Hamborg, de Botschaft in Berlin un de Landesregeern in Helsinki. De Froons, van allerwä-gens ut Finnland, de al väle Jahren hier läävt, weern noch junge Deerns at se hier herkemen.
Woso jüst Düütschland, wo se doch 'n allerbeste Schoolbildung harrn (PISA lett gröten)? „Ut free Stücken, hett sik so ergäven", seggt Günn. To' n Deel hett de School dar för sorgt, dat se een Stipendium van de Carl-Duisberg-Gesellschupp kregen; ok at „Zimmermädchen" in dat beste Hotel van Bremen sünd wecke kamen. Vandagen sünd se dwars dör all Berufe hier in Arbeit; to'n Bispill is een Frominsch al söbenundartig Jahr in een Ollnborger Geschäft anstellt. De wecken sünd ok al up Rente gahn.
Wo hebbt de Deerns, de ut ganz Finnland kamen sünd, ehre dütschen Mannslü, mit de se nu al lang verheirat't sünd un grode Kinner hebbt, kennenlehrt?
Up verscheeden Aart un Wies, versteiht sik: Mit sößtein Jahr över de School at Breeffründin; mit nägentein Jahr in de Stockholmer U-Bahn; at Stipendiaten bi de Carl-Duisberg-Gesellschupp; of in'n internationalet Institut in'n Harz. Man kunn noch een Masse anner Tofälle upriegen. At de Deerns dotiet to'n ersten Mal na Düütschland kernen, weer't een lange Reis. Dree Daag düerde dat mit de Dampers „Finnhansa" oder „Valamo". Laterhen gung dat mit de „Finnjet" oder „Finnair" al wat gauer.
Man nu is dat noch man een Klacks. Mit'n Fleeger is man in good twee Stunnen van Bremen in Tampere. So köönt de Finninnen, denn dat sünd se natürlich jümmer noch, ehre Verwandten un Frünnen, krüüz un quer dör Finnland, besöken. Ehr Sommerhuus an'n See oder up'n lüttje Insel is so ok dichterbi kamen.
De DFG-Bezirksgruppe Ollnborg dröppt sik jeden ersten Maandag in'n Maand in'n Ollnborger Ratskeller to'n Klö¬nen. Man schull driest mal rinkieken Man kriggt allerlei to wäten över een wunnerbar Land un intressante Minschen.
Ja, Finnland, is villicht wiet weg, un doch dicht bi.

 

SEGGWIESEN

ÖVER FRÖMD WÄSEN

Een is van de frömde Siet, meent, he höört nich to de Verwandtschupp.
*
Dat hett he van nüms Frömds, meent, he hett sien Eegenarten van Vadder of Mudder.
Mudder kaak to, wi kriegt Frömde vannavend!
*
Een gode Naver is bäter as'n Bro'er in'e Frömde.
*
Up frömd Lü Veeh is goot kloppen.
 

Zur aufrufenden Seite