LEWE LÄSER! |
Wat is „Heimat"?
Is mien Heimat Ollnborg, Düütschland off de EU?
Bit to dat „Johr Null" -1945 - weer ok in us Kuntrei hier in
Ollnborg de „Heimat" för de meesten Lü de sülwige Oort, wor se
geborn worrn sünd, wor se läben un arbeidt hebbt un wor se
wohrschienlich ok starven sullen.
Vandaag is dat nich mer so. De Minsch in dat 21. Johr-hunnert - un
ok al siet 1945 - hett „Heimat" nich mer bloots dor, wor he geboorn
worrn is, nee - he kann in sien Läben sogor mer as bloots een Heimat
hebben. Un väle Toreiste gifft dat nu ok bi us, de as Flüchtlinge,
Utwannerte, Asylanten off van eehr Beruf her in Ollnborg un ümto
hangen bläben sünd un dor nu ok heel geern läben doot.
To „Heimat" höört ok de Spraak - un wi wüllt up disse Siet
ünnersöken, off Toreiste ok wat mit us tweede Spraak, de
Heimat-spraak Plattdüütsch, wat anfangen köönt. In de grote EU worrn
de „Regional- und Minderheitensprachen" vandaag hegt un plägt, sogor
in een „Sprachen-Charta".
Dat mutt ok in Ollnborg mögelk wesen.
|
VON GÜNTER KÜHN
I Ik nöhm är Signorina Anto-nietta. As se mi up mien Pingeln de Döör
upmaken dee, weer se an't wunnerwar-ken över mien Anliggen - een
„Interview". Se verstunn, of-schonst se menen dee, se kunn nich so
goot düütsch snacken. Dat se eers een Jahr in Ollnborg läven dee,
darför weern äre Kenntnisse avers doch bannig goot. In'n
Volks-hochschool-Kurs is se anhingen.
De Utspraak klung juxig. „Ah, das sein für eine gior-nale?" „Si,
eine ...ja, für unsere hiesige Zeitung", weer mien Antwoort. Se weer
nich bang, över äre Familie to vertelln.
Vadder, Mudder un een Broer weern al dree Jahr in Ollnborg. Mama är
Broer weer toeers kamen, hett denn de annern Familjenmitglieder
nakamen laten. De Grootollern läävt noch in Palermo/Sizilien.
Up de Fraag, of se denn för jümmers hier blieven wullen, kunn
Signorina Antonietta bloots mit'n Smustergrienen antern. Se weern
hier tominnst tofrä'en n den MehrfamiljenWohnblock. Een Waschmaschin
geev't, een Fernseher weer dar un ok een Fahrrad. Anto; nietta is
van ärn Verlobten haalt wurrn, de lääv al siet nägen Jahr in'e
Stadt.
He hett'n goden „Job" in'n „Ristorante". All Lü van de Familje hebbt
een Arbeitsstä in een Ollnborger Bedriev un
Bi`t Inköpen hett'n bäten Möh, de rechetn Saken uttosöken
kriegt goot betahlt, den glieken Lohn as de Dütschen. Dat langt
to'n Läven. Besun-ner Hülp dör den Bedriev gifft jüüst nich, man een
Arbeitskolleg, een italienschen Landsmann, steiht as Dolmetscher
praat. Vadder un Mudder hebbt noch grode Last mit de dütsche Spraak.
Anners versteiht man sik mit de Arbeitskollegen un ok mit de Navers
in't Huus allerbest.
Bi't Inköpen hett'n bäten Möh, de rechten Saken uttosöken. Gottloff
gifft't ja Waren, de'n van Huus her kennen deit. Anners sünd ok de
Geschäftslü fründlik un helpen geern.
De Jüngste in'e Familje, Martino, hett dat an'n lichtsten. He ward
in'e School akzepteert, hett unner de dütschen Jungs ok sien
Frünnen, sunnerlik bi't Footballspälen.
Free'e Tiet in'e Familje ward mit Fernsehn, watmals ok mit
Kinobesöök verbrocht, of man geiht allmit'nanner spazeern. In de
Kark geiht'n ok. Bloots Martino hett dar nich so Vermaak an. Dar
ward so vääl snackt, und dat intresseert em nich.
Wat de Lävensaart angeiht, much Mudder geern so läven as to Huus, in
Palermo, „weil so intimo".
De jungen Lü sünd darbi, sik an dütsche Lävensaart to wennen. För de
Urlaubstiet avers geiht't na Huus wägen „nostalgia". Is dar wat
tägen to seggen?
Ik segg „mille grazie" an Antonietta un äre Familje.
|
VON HEINZ EDZARDS
V andagen maal eben röwer in't Saterland, in een Striepen Land an
beide Si' en van de Sagter-Ems. Wi willt hapen, dat de Lüe daar ehr
Seelterfreesk noch lange an't Lewen holen köönt. Hier ene Kostproov
van disse wunnerbare ole Fresenspraaak. Se steiht in Margarethe
Grossers lütt Geschicht „Sienke Koodiegel fertäld".
Seeltersk
Dät waas 1958, äs iek appe Waareld koom. Wät hiede iek foar'n bliede
Bäidenstied. Uus Määme foond sun froaie Unnerkunft foar uus. In uus
groote Ruum hieden wie so fuul Bott. Deeroun hieden wie wäil
dägergoud Foutbaal spielje kuud, wan wie bloot aan häiwed hieden.
Uunweeder moakede uus rein goar niks uut. Wie hieden ja altied'n
Dak uur'e Kop. Deeges soangen Wellensittiche buppe uus. Do wieren so
fluch bunt. Iek hääbe mie do insen stilkens bekieket, äs uus Määme
nit inne waas.
Uus Määme hiede een goude Noose häiwed, sun goadelke Steede tou
fienden. So-wät roate dät nit alle Deege!
Ollnborger Platt
Dat weer 1958, as ick up'e Welt keem. Wat harr ick för ene glückelk
Kinnertiet. Use Moder fund so een moi Unnerkamen för us. In usen
groden Ruum harrn wi so veel Bott. Daar harrn wi woll däägt goot
Football in speien kunnt, wenn wi bloots enen harrn.
Een Aanwäär maakde us rein gaar nix ut. Wi harrn ja jümmer een Dack
öwer'n Kopp. Daagsöwer sungen „Wellensittiche" öwer us. De weern so
moi bunt. Ick heff mi de is stillken bekeken, as use Moder nich
binnen weer.
Use Moder harr ene gode Nääs harrt, so ene kommodige Stäe to finnen.
So wat geef dat nich all Dage!
|
VON DETMAR DIRKS
Ingrid Scholz is een junge Froo, de mit ehren Mann Michael un ehre
Kinner Lynn un Leon in Grotenkneten in'n Binsenweg to Huus is. Dat
is dat rechte Woort: Se is in Grotenkneten to Huus, hier is se vör
Anker gahn; hier hett se ehren Michael funnen, un just so ehre
Arbeitsstäe un ehre Frünnen. As „Mudder Griepsch" is se besünners bi
de jungen Familjen bekannt.
Dat för ehr de Weg na Grotenkneten wies, dat kunn bit to ehren
veerteihnsten Geburtsdag nüms weten, se sülben eerst recht nich.
Upwussen is Ingrid Scholz in dat Dörp Evergem bi Gent in Belgien;
un Düütschland weer för ehr wiet weg. Alleen van de dütsche Spraak
harr se in'e School een beten mitkrägen.
Man as se veerteihn Johr oolt weer, do hett dat „Schicksal" bi ehr toslaan. Siet 1974 geev dat twüschen ehr Dörp Evergem un
Grotenkneten een Fründschop, un so keem Ingrid 1987 to'n eersten
Maal in de Gemeen Grotenkneten. Se weer bi een Sommerfreetiet in
Huntlosen dor mit bi. Düütschland keem ehr in'e Mööt.
In dat sülbige Johr in'n Ok-tobermaand föhr een Bus ut Grotenkneten
na Evergem; Michael Scholz seet ok in dissen Bus. De beiden hefft
sik kennen lehrt, un van de Tiet an kunn de een van den annern nich
mehr laten. „Amor" sien Piel harr goot drapen. Ingrid stüür'n Barg
Breefe na Grotenkneten, un Michael na Evergem. Faken steeg Ingrid
in de Iesenbahn un steeg eerst woller ut, as de Tog in
Grotenkneten ankamen weer. As Michael sinen Führerschien in'e
Tasch harr, geev dat bloots enen Gedanken bi em: Mit'n Auto na
Evergem!
Ingrid Scholz is een junge Moder ut Evergem bi Gent in Belgien. Se
is nu in Grotenkneten In't Ollnborger Land tohuus.
Doch noch weer för Ingrid Evergem dat Tohuus. De School kunn se
nich an'e Siet schuven, up'n Wiespahl stund: Abitur! Achteran hett
se in Gent up dat lehrt, wat se al jümmers maken wull: Heipen, de
lütten Jungs un Deerns up de Welt to bringen, un de jungen Mudders
an'e Siet to stahn. - Aver 1994 weer dat denn doch so wiet, Ingrid
un Michael kunnen de Ringe tuschen un ehren Kraam tohoopsmieten. De
Deern ut Evergem wull nu in Grotenkneten Wuddeln slaan. Een beten
stuur weer dat mit de Arbeitsstäe: Dat Pius-Hospital in Ollnborg
wull se geern hebben, aver de Lüe van't Amt hefft dor för ehr ene
hoge Süll timmert, keem se doch van't „Utland"!
Ingrid Scholz hett dat denn doch klor krägen: Se kunn in'n „Pius"
ehr best Been na vörn setten. Siet
2004 hett se in Grotenkneten ehr egen Praxis. - In de eerste Tiet in
Düütschland weer dor bi ehr noch een lütt Lengen na Evergem. Man nu
is se heel un deel in Grotenkneten ankamen. Woll föhrt se geern 'n
paarmaal in't Johr na Evergem un besöcht ehre Öllern, ehren Broer
un de beste Frün-din. Aver ut Grotenkneten wegtrecken, dat geiht ehr
nich döör'n Kopp. Dit Dörp is ehr an't Hart wussen. |
Meddags, wenn de Sünn sik dörch de griesen Wulken quält, slarpt
en Törkenmann de Straat langs, stiefbeent, woordloos un gediegen as
en Parpendieckelstücken op un dal un woordloos slarpt he un
gediegen, dröömt un dröömt in'n weeken Sünnschien, bet bloots Nevels
över sünd. Meddags, wenn de Post kümmt un viellicht en Breef vun
Izmir, geiht de Törkenmann na binnen, stiefbeent, woordlos un
gediegen, un he drückt't fast in sien Hannen, föhlt un föhlt und
driggt nu dar de ganze Sünn vun Izmir.
WALTRUD BRUHN
(Utsöcht van Günter Kühn)
|
Xenophobie: Dat Woort kummt ut de griechisch Spraak un bedüdd dat
Bangwäsen för de Frömde allgemeen. Man betekend dar de bange
Umgangswies tägenöver Minschen, de een frörnd dücht. |
VON HERMANN REENTS
De Düütsch-Finnische Gesellschaft (DFG) hett an de 10 000
Mitglieder, de Bezirksgruppe Ollnborg good 100. Mit Ollnborger Lü
tosamen hett Gunn ut Helsinki dat Leit. Se hett allerbeste Kontakte
to dat Generalkonsulat in Hamborg, de Botschaft in Berlin un de
Landesregeern in Helsinki. De Froons, van allerwä-gens ut Finnland,
de al väle Jahren hier läävt, weern noch junge Deerns at se hier
herkemen.
Woso jüst Düütschland, wo se doch 'n allerbeste Schoolbildung harrn
(PISA lett gröten)? „Ut free Stücken, hett sik so ergäven", seggt
Günn. To' n Deel hett de School dar för sorgt, dat se een Stipendium
van de Carl-Duisberg-Gesellschupp kregen; ok at „Zimmermädchen" in
dat beste Hotel van Bremen sünd wecke kamen. Vandagen sünd se dwars
dör all Berufe hier in Arbeit; to'n Bispill is een Frominsch al
söbenundartig Jahr in een Ollnborger Geschäft anstellt. De wecken
sünd ok al up Rente gahn.
Wo hebbt de Deerns, de ut ganz Finnland kamen sünd, ehre dütschen
Mannslü, mit de se nu al lang verheirat't sünd un grode Kinner hebbt,
kennenlehrt?
Up verscheeden Aart un Wies, versteiht sik: Mit sößtein Jahr över de
School at Breeffründin; mit nägentein Jahr in de Stockholmer U-Bahn;
at Stipendiaten bi de Carl-Duisberg-Gesellschupp; of in'n
internationalet Institut in'n Harz. Man kunn noch een Masse anner
Tofälle upriegen. At de Deerns dotiet to'n ersten Mal na Düütschland
kernen, weer't een lange Reis. Dree Daag düerde dat mit de Dampers „Finnhansa"
oder „Valamo". Laterhen gung dat mit de „Finnjet" oder „Finnair" al
wat gauer.
Man nu is dat noch man een Klacks. Mit'n Fleeger is man in good twee
Stunnen van Bremen in Tampere. So köönt de Finninnen, denn dat sünd
se natürlich jümmer noch, ehre Verwandten un Frünnen, krüüz un quer
dör Finnland, besöken. Ehr Sommerhuus an'n See oder up'n lüttje
Insel is so ok dichterbi kamen.
De DFG-Bezirksgruppe Ollnborg dröppt sik jeden ersten Maandag in'n
Maand in'n Ollnborger Ratskeller to'n Klö¬nen. Man schull driest mal
rinkieken Man kriggt allerlei to wäten över een wunnerbar Land un
intressante Minschen.
Ja, Finnland, is villicht wiet weg, un doch dicht bi. |
ÖVER FRÖMD WÄSEN
Een is van de frömde Siet, meent, he höört nich to
de Verwandtschupp.
*
Dat hett he van nüms Frömds, meent, he hett sien Eegenarten van
Vadder of Mudder.
Mudder kaak to, wi kriegt Frömde vannavend!
*
Een gode Naver is bäter as'n Bro'er in'e Frömde.
*
Up frömd Lü Veeh is goot kloppen.
|
Zur aufrufenden Seite
|